Dla kogo upadłość konsumencka? Kiedy należy złożyć wniosek?

Upadłość konsumencką można ogłosić w stosunku do osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, która stała się niewypłacalna. Jednocześnie, osoba fizyczna staje się niewypłacalna, jeżeli utraciła zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Postanowienie w przedmiocie ogłoszenia upadłości dłużnika wydaje Sąd.

Co ważne, dłużnik będący konsumentem może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości w każdym czasie. Ustawodawca nie nakłada na dłużnika terminu, w którym taki wniosek powinien zostać złożony w odniesieniu do czasu powstania stanu niewypłacalności. Niemniej jednak, decyzja o złożeniu wniosku nie powinna być odkładana w czasie, ponieważ dla dłużnika to często jedyna szansa na rozpoczęcie nowego życia, wolnego od długów.

Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej- wymogi formalne

Wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić dłużnik, a także w odniesieniu do osób fizycznych, które były przedsiębiorcami, także wierzyciel, o ile złoży taki wniosek przed upływem roku od zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej przez osobę fizyczną.

Wniosek na urzędowym formularzu  należy złożyć w Sądzie Rejonowym właściwym dla miejsca zwykłego pobytu dłużnika. Zgodnie z obowiązującymi przepisami wniosek o ogłoszenie upadłości powinien zawierać:

• imię i nazwisko, miejsce zamieszkania, adres oraz numer PESEL dłużnika, a jeżeli dłużnik nie posiada numeru PESEL – inne dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację;
• NIP dłużnika, jeżeli dłużnik miał taki numer w ciągu ostatnich dziesięciu lat przed dniem złożenia wniosku;
• wskazanie miejsc, w których znajduje się majątek dłużnika;
• wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie;
• aktualny i zupełny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników;
• spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty;
• spis wierzytelności spornych z zaznaczeniem zakresu w jakim dłużnik kwestionuje istnienie wierzytelności; wskazanie wierzytelności w spisie wierzytelności spornych nie stanowi jej uznania;
• listę zabezpieczeń ustanowionych na majątku dłużnika wraz z datami ich ustanowienia, w szczególności hipotek, zastawów i zastawów rejestrowych;
• informację o osiągniętych przychodach oraz o kosztach poniesionych na swoje utrzymanie oraz osób pozostających na utrzymaniu dłużnika, w ostatnich sześciu miesiącach przed dniem złożenia wniosku;
• informację o czynnościach prawnych dokonanych przez dłużnika w ostatnich dwunastu miesiącach przed dniem złożenia wniosku, których przedmiotem były nieruchomości, akcje lub udziały w spółkach;
• informację o czynnościach prawnych dokonanych przez dłużnika w ostatnich dwunastu miesiącach przed dniem złożenia wniosku, których przedmiotem były ruchomości, wierzytelności lub inne prawa, których wartość przekracza 10 000 zł;
• oświadczenie o prawdziwości danych zawartych we wniosku.

Tryby prowadzenia postępowania upadłościowego wobec konsumentów po nowelizacji ustawy- Prawo upadłościowe

Procedura ogólna

W postanowieniu o ogłoszeniu upadłości Sąd może postanowić, że postępowanie upadłościowe wobec konsumentów, będzie prowadzone zgodnie z przepisami odnoszącymi się do upadłości przedsiębiorców, jeżeli jest to uzasadnione:

• znacznym rozmiarem majątku dłużnika,
• znaczną liczbą wierzycieli,

lub

• innymi uzasadnionymi przewidywaniami co do zwiększonego stopnia skomplikowania postępowania.

W takim przypadku dłużnik może złożyć wniosek o ustalenie planu spłaty wierzycieli albo o umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłaty wierzycieli, po uprzedniej likwidacji majątku.

Procedura uproszczona

Procedura uproszczona znajdzie zastosowanie w przypadku dłużników nieposiadających znacznego rozmiaru majątku, a także znacznej liczby wierzycieli, a także w sprawie, która nie będzie charakteryzowała się zwiększonym stopniem skomplikowania. Znowelizowana ustawa wprowadza znaczne uproszczenie procedury ogłoszenia upadłości osób fizycznych, nieprowadzących działalności gospodarczej w odniesieniu  do uprzednio obowiązujących przepisów, w celu przyspieszenia postępowania.

Co istotne, w  procedurze uproszczonej Sąd upadłościowy nie wyznacza sędziego – komisarza, a większość obowiązków przejmuje syndyk. Jednocześnie, na czynności syndyka przysługuje skarga do sądu upadłościowego. Dotyczy to także zaniechania przez syndyka dokonania czynności. Rozwiązanie to ma zapewnić kontrolę sądową nad fazą likwidacyjną postępowania upadłościowego wobec konsumenta, prowadzonego w trybie uproszczonym, a więc w przypadku, gdy nie jest wyznaczany sędzia-komisarz.

Istotne jest, że uproszczone postępowanie upadłościowe sprowadza się do przeprowadzenia likwidacji majątku przez syndyka oraz przygotowania projektu planu spłaty wierzycieli, który ma zastąpić listę wierzytelności, plan podziału i plan spłaty wierzycieli.

Postępowanie o zatwierdzenie układu

Dłużnik będący osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, który stał się niewypłacalny, może wystąpić do sądu upadłościowego o otwarcie postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli. Układ dłużnika z wierzycielami ma na celu ustalenie warunków spłaty zadłużenia w ramach porozumienia. Zawarcie układu dłużnika z wierzycielami pozwala na uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika oraz likwidacji jego majątku.

Co więcej, Sąd może sam skierować dłużnika, który złożył wniosek o ogłoszenie upadłości, do postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli, chyba że dłużnik we wniosku o ogłoszenie upadłości złożył oświadczenie, że nie wyraża zgody na udział w postępowaniu o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli.

Sąd uwzględnia wniosek dłużnika o otwarcie postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli albo może skierować go do tego postępowania, jeżeli możliwości zarobkowe dłużnika oraz jego sytuacja zawodowa wskazują na zdolność do pokrycia kosztów postępowania o zawarcie układu oraz możliwość zawarcia i wykonania układu z wierzycielami.

Więcej informacji na ten temat w kolejnym artykule. 

Umorzenie zobowiązań w świetle znowelizowanej ustawy

• Sąd umarza zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeśli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli.

• Jeżeli niezdolność do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli wynikająca z osobistej sytuacji upadłego nie ma charakteru trwałego, sąd umarza zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli pod warunkiem, że w terminie pięciu lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli upadły ani żaden z wierzycieli nie złoży wniosku o ustalenie planu spłaty wierzycieli, na skutek którego sąd, uznając, że ustała niezdolność upadłego do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli, uchyli postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli i ustali plan spłaty wierzycieli.

• Sąd ustala plan spłaty wierzycieli na okres nie dłuższym niż trzydzieści sześć miesięcy. W przypadku ustalenia, że upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, plan spłaty wierzycieli nie może być ustalony na okres krótszy niż trzydzieści sześć miesięcy ani dłuższy niż osiemdziesiąt cztery miesiące.

Odmowa umorzenia zobowiązań

Należy pamiętać, że ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie zawsze oznacza późniejsze umorzenie zobowiązań, albowiem Sąd na etapie rozpoznawania wniosku o ogłoszenie upadłości nie bada przyczyn powstania stanu niewypłacalności. Przyczyny powstania stanu niewypłacalności są ustalane już po wydaniu postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Jeżeli na późniejszym etapie postępowania Sąd ustali, że:

• upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań,
• w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do upadłego prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań;

wydaje postanowienie o odmowie ustalenia planu spłaty wierzycieli albo umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli lub warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, chyba że ustalenie planu spłaty wierzycieli lub umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli lub warunkowe umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.

Wydanie postanowienia o odmowie ustalenia planu spłaty wierzycieli oznacza zakończenie postępowania.

Korzyści z upadłości konsumenckiej

• oddłużenie, możliwość umorzenia wszelkich zobowiązań
• ratalna spłata jedynie części długów
• zawieszenie z mocy prawa postępowań egzekucyjnych
• zawieszenie postępowań sądowych o zapłatę
• zawieszenie działań windykacyjnych i przedsądowych
• zatrzymanie naliczania odsetek z dniem ogłoszenia upadłości
• wsparcie w zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych upadłego
• umorzenie kosztów postępowań egzekucyjnych
• możliwość zawarcia układu z wierzycielami
• komfort psychiczny
• rozpoczęcie nowego życia wolnego od długów
• wzmocnienie pozycji dłużnika wobec wierzycieli
• wykreślenie z rejestru dłużników niewypłacalnych prowadzonego przez Krajowy Rejestr Sądowy z chwilą umorzenia niespłaconych zobowiązań upadłego
• wykreślenie z rejestrów prowadzonych przez biuro informacji gospodarczej na wniosek upadłego
• niskie koszty złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej – 30,00 zł.